Günümüzde tavukçuluk önemli bir endüstri sektörü olmuş ve dev adımlarla
ilerlemektedir. Yumurta tavukçuluğu, insan beslenmesinde mükemmel bir gıda olan
yumurtanın üretimi açısından çok önemli bir yetiştiricilik faaliyetidir. Çünkü yumurta, anne
sütünden sonra insanın ihtiyacı olan tüm besin ögelerini bulunduran tek besin kaynağıdır.
Yeni bir yaşamın özü olduğu düşünülecek olursa, besleyici değerinin yüksek olması hiç de
şaşırtıcı değildir.Yumurta tüm besinler içerisinde en değerli proteini içermektedir.
Sindirilebilirliği yüksektir, tamamına yakını vücut tarafından kullanılmakta ve vücut
proteinlerine dönüşebilmektedir. Yumurta başlıca, A, D, E ve B grubu vitaminler olmak üzere
diğer vitaminleri de önemli oranda içermektedir.

Yumurta tavukçuluğuna başlamak (Civciv Dönemi)
Başarılı yumurta tavukçuluğu öncelikle sağlıklı civciv temini ile başlar. Civcivler;
güvenilir, Tarım Bakanlığı’nca ruhsatlandırılmış ve sertifikalandırılmış damızlık
işletmelerinin kuluçkahanelerinden temin edilmelidir.

Kümes çevresi ve kümes içi önce temizlenmeli ve atıklar mümkün olduğu kadar uzağa
götürülmelidir. Kümes zemini basınçlı su ile yıkanmalı, yoğun dezenfektanlarla dezenfekte
edilmeli ve kurutulmalıdır. Yine kümes ekipmanları, (yemlik, suluk , vb gibi) yıkanıp
dezenfekte edilmelidir. Kümes zeminine talaş, saman gibi temiz ve kuru altlık serilmelidir.
Kümesin tamamı kapatılarak fumigasyon (tütsüleme) yapılmalıdır. Mümkünse her parti civciv
gelmeden önce bütün duvarlar kireçle badana edilmelidir. Kümesler en az 1-2 hafta boş
bırakılmalıdır. Bununla dezenfeksiyon ve tütsüleme ile ölmeyen mikroorganizmaların hayat
devrelerini parçalayarak ölmeleri sağlanır. Kümes içerisindeki tüm ekipmanlar, radyan, soba,
duy ve ampuller, perde, kablo, havalandırma sistemi gözden geçirilerek onarılmalıdır.
Kümeslere işi olmayan hiç kimse sokulmamalıdır. Civcivler gelmeden 24 saat önce kümes
sıcaklığı ayarlanmalı, civciv seviyesinde 32-35 0C derece, kümes sıcaklığı 26-27 0C derece
olmalıdır.

Civcivlerin geldiği araç dezenfekte edilmiş olmalı. Taşıma yapan personel temiz
giyinmiş olmalıdır. Civciv taşıma kutuları işlem bittiğinde hemen imha edilmelidir. Yem de
Tarım Bakanlığı’nca ruhsatlandırılmış yem fabrikalarından temin edilmelidir.
İlk 10-15 günlük civcivleri ısı merkezlerinde yemlik ve suluk civarında tutabilmek için
her 600-800 civcive 3-3,5 m çapında ve 35-50 cm yüksekliğinde karton ve duralitten daireler
hazırlanır. Daireler içine isabet eden alanlarda altlıkların üzerinin kağıtla kaplanması belirli
bir süre için yararlıdır. Civciv büyütme daireleri 15 günden sonra kaldırılabilir.

Kümesin girişine; toplam civciv adedini, ölen civciv adedini, yem tüketimini,
aşılamaları, kullanılan ilaçları yazmak için kümes kontrol kartı konmalıdır.
Kümeslere gereğinden fazla civciv konulmamalıdır.

Civcivler kümese konulduktan sonra, kümes ısısına ve nemine dikkat etmeli, civciv
yığılmaları engellenmelidir. Altlık kuru olmalıdır. Kümeste hava ceryanı engellenmelidir.
Aydınlatma yeterli olmalıdır. Yemlik, suluk miktarları hayvan sayısına göre iyi
ayarlanmalıdır.
Bölge şartları ve hastalıklar göz önüne alınarak iyi bir aşı programı yapılmalıdır.
Civciv kümese alınır alınmaz ilk 3 saatte şekerli su verilir. İçme sularına uygun vitaminler
katılır. Civcivlerin ilk haftasında, civciv başına 2 cm suluk kenarı hesaplanır. Civcivler
suluklara alıştıktan sonra altlığın ıslanmasını ve suyun kirlenmesini engellemek için normal
askılı sulukların yükseklikleri ayarlanır. 15 günden sonra civciv başına 2,5 cm suluk kenarı
hesaplanmalıdır. Suluklar her hafta fırçalanarak temizlenmelidir. Civcivler geldiğinde su ısısı
17-22 derece civarında olmalı ve taze su temini sağlanmalıdır. Uzun süre bekletilmiş ve
bayatlamış su kullanmamaya özellikle dikkat edilmelidir.

İlk hafta yemlik olarak plastik, mukavva veya yumurta viyollerini kullanabiliriz.
Üçüncü haftadan itibaren yuvarlak yarı otomatik askılı yemlikler veya otomatik yemlikler
yükeklikleri ayarlanarak kullanılır. Plastik yemliklerde yemlik başına 50-60 civciv, uzun ve
zincirli otomatik yemlik kullanılıyorsa, civciv başına 4 cm yemlik uzunluğu hesaplanmalıdır.

Kanibalizm ve Gaga Kesimi
Kannibalizm, her yaştaki civciv, piliç ve tavuklar arasında görülen ve yetiştiricilerin asla
ihmal edemeyeceği kötü bir alışkanlıktır. Zira, bu durumdaki hayvanlar birbirlerinin kloaka
(geri) veya kloakanın hemen altındaki karın bölgelerini, başlarını, parmaklarını, kanat ve
kuyruklarını gagalayarak ciddi yaralara yol açarlar.
Kannibalizmin başlıca nedenleri şunlardır:
1-Yemlik, suluk ve follukların yetersiz olması
2-Yemin protein ve esansiyel aminoasitler bakımından tamamen noksan veya yetersiz olması
3-Birim alana normalden fazla hayvan konulması,
4-Sinirlilik ve aşırı heyecan,
5-Aşırı sıcaklık,
6-Aşırı aydınlatma,
7-Yaralı ve sakat hayvanların sürüden ayrılmaması,
8-Bazı tavukların gerilerinin dışarı fırlaması (prolapsus),
9-Her türlü stres durumu,
10-Sürüde folluk yerine, yere yumurtlamakta direnen hayvan olması,
11-Follukların fazla aydınlık olması,
12-Hayvanların aç veya susuz bırakılması,
13-Çiftleşme sırasında meydana gelen hırpalanma veya yaralanmalar,
14-Sadece pelet yem kullanılması,
15-Dış parazitlerin yol açtığı yaralar,
16-Farklı yaş, ırk ve renkteki hayvanların bir arada tutulması

Kannibalizm bu faktörlerden bir veya bir kaçının etkisi ile ortaya çıkabilir. En iyisi
bunları ortadan kaldırarak çıkışını önlemektir. Ancak, bir kez görüldükten sonra, gaga
kesiminden başka hemen hemen hiçbir çare kalmamaktadır.
Normal yetiştirme programında gaga kesimi 6. – 9. günlerde yapılmalı, 10-14
haftalarda hatalı olanlar düzeltilmelidir.
Kesim için hayvanı tutan kimse, bir elinin baş parmağı civcivin başının arkasına, işaret
parmağı, eğer sadece üst kesilecekse iki gaga arasına, her ikisi de kesilecekse gırtlağın altına
gelecek şekilde sıkıca tutar, diğer eliyle de ayakları kavrar. İşaret parmağının bu şekilde

tutulması hayvanın dilini geri çekerek kızgın bıçağın değmesini önler. Her iki gaga da
kesilecekse, baş aşağı doğru hafifçe eğilerek alt gaganın daha uzun kalması, üstün biraz kısa
kesilmesi sağlanır.

Büyütme döneminin 3. haftasından itibaren kümeslerin çok iyi havalandırılması
gerekmektedir.
Yumurtacı civcivlerin kümes aydınlatılmasında, ilk iki gün tam gün aydınlatma , daha
sonra bölgenin enlem durumu, güneş doğuş ve batışı ile mevsimsel olarak gün uzunluğu göz
önüne alınarak aydınlatma programı yapılır ve uygulanır. Aydınlatmada kullanılan ampuller
yerden 2 metre yükseklikte ve her 15 metrekarelik alana 60 wattlık bir ampul hesaplanmalıdır.
1 metrekarelik alana ışık şiddeti 1 watt’ın altına düşürülmemelidir

Piliçler 16-18 haftalar arasında büyütme kümesinden yumurtlama kümeslerine veya
kafeslerine aktarılmalıdır. Taşıma, karanlık bir ortamda, serin bir zamanda, hayvanlarda stres
oluşturmadan, özenle yapılmalıdır. Streslerden etkilenmemeleri için taşınmadan bir süre önce
ve sonra, vitamin verilmelidir.
İlk haftadan itibaren başlanarak, yumurta dönemi sonuna kadar mutlaka uygun ebat ve
miktarlarda yeme katılrak grit (mozaik taşı) verilmelidir. Grit verilmesi yumurtlama
döneminde yem tüketimini %10-15 azaltır.
Yumurta verimine etki eden faktörler; uygun çevre (ısı, nem, havalandırma),
ekipmanlar (yemlik ve suluklar), aydınlatma gibi faktörlerdir.

Aydınlatma süresi ve yoğunluğunun; tavuklarda yumurta verimi, yumurta ağırlığı,
cinsi olgunluk yaşı, canlı ağırlık artışı, embriyo gelişimi, erkeklerde döllenme gücü ve sperma
kalitesi üzerine önemli etkileri vardır.
Aydınlatma süresinin uzaması, erken cinsi olgunluğa sebep olur. Bu yüzden kış
çıkışlarında gittikçe azalan bir aydınlatma programı uygulanmalıdır. ilkbahar çıkışlarında
kısıtlamaya gerek yoktur.

Kafeste yumurta tavukçuluğunun avantajları şu şekilde özetlenebilir;
-Birim kümes alanına konan tavuk sayısı diğer kümeslerden 4-5 misli daha fazladır.
– Altlık sorunu yoktur.
– Yumurtalar daha temizdir.
– Fazla dolaşıp enerji kaybetmedikleri için yemden yararlanma biraz daha yüksektir.
– Yere yumurtlama sorunu yoktur.
– Gurk olma hali çok azdır.
– Tavuklar ayak altında dolaşmadıkları için bakımları daha kolaydır.
– Yumurtalar biraz daha ağırdır.
– Ölüm oranı genellikle daha düşüktür.
– İş gücü gereksinimi, otomasyona bağlı olarak % 50-80 daha azdır.
– Tavukların tek tek kontrolü, kötü ve düşük verimlilerin ayrılması daha kolaydır.
– Gübrenin alta seçmesi ve tavukların birbirleriyle temasının az olması nedeniıle hastalık
kontrolü daha kolaydır.
– Kannibalizm daha düşük düzevdedir.
– Havvanların kendi yumurtalarını vemelerine ender rastlanır, avnca bu alıskanlısı olan
havvanlar kolavca ayıklanır.

Kafeste yumurta tavukçuluğunun dezavantajları şunlardır;
-Hayvan başına düşen ilk kuruluş masrafları, kafes maliyeti nedeniyle çok fazladır.
– Çatlak yumurta oranı artar.
– Yumurtlama döneminde hayvanlar daha fazla ağırlık artışı sağlasalar da, kemiklerin son
derece zayıf olması nedeniyle dönem sonundaki piyasa fiyatları düşüktür.
– Özellikle yazın, gübrede fazla miktarda sinek ürer ve sorun yaratır.
– Kafes altlarında biriken gübreyi sık sık temizlemek gerekir.
– Bazı özel kafes hastalıkları nedeniyle özel yemleme gerekebilir.
– Hareketsizlikten dolayı karaciğer yaşlanması ve buna bağlı ölümlere daha sık rastlanır.
– Kümes içerisinde daha fazla hayvan barındığı için daha güçlü bir havalandırmaya ihtiyaç
vardır.
– Yumurtlamayanlar düzenli bir şekilde ayıklandığından kafeslerin bir kısmının boş
kalmaması için bir miktar yedek tavuk beslenir.
Yumurta tavukçuluğunda 1 kg. yumurta için harcanan yem miktarıda 2.1-2.2 kg.’ı pek
geçmemektedir.
Tavukçulukta beslenme,üretimin karlı olabilmesi açısından ayrı bir önem taşımaktadır.
Çünkü tavukçuluk işletmelerinde yapılan tüm harcamaların yaklaşık %70 ni yem harcamaları

oluşturmaktadır.
Civcivler ilk 6 hafta enerji ve protein değeri yüksek civciv yemi ile beslenir. 6.
Haftanın sonundan 14. haftaya kadar piliç büyütme yemi ile beslenir. 14-18. Haftalar piliç
geliştirme yemi ile beslenir. 18. Haftadan 42. haftaya kadar 1. Dönem yumurta tavuk yemi ile
beslenir. Daha sonraki dönemde ise 2. Dönem yumurta tavuk yemi verilir. Yem alırken, en
fazla 15 günde tüketilebilecek kadar yem alınmalıdır. Fazla yem alınmamalı, depolanmasına
ve istiflenmesine azami gayret gösterilmelidir. Yumurtacı bir tavuğun günlük yem tüketimi
110-125 gr dır.

Bu hedeflere ulaşabilmek için için;
-Sürü büyüklüğü ne kadar artarsa kazançda o kadar artar.
-Yüksek verimli ırklar seçilmelidir.
-Besin maddelerince iyi dengelenmiş karma yemler kullanılmalıdır.
-Kaliteli yumurtalar üretilmelidir.
-Pazar şartları iyi takip edilmelidir.
-Tavuklar 19 aylık olduktan sonra verim dışı bırakılmalıdır.

dmrsuren.com

Kasım 8, 2018by ozkancol